از ابتدای بشریت همواره روشنایی اهمیت زیادی داشته است. در سیر تکاملی لامپ و روشنایی می‌توان این‌گونه گفت که در ابتدا از مشعل‌هایی که از چربی حیوانی و روغن گیاهی به‌عنوان ماده سوخت بهره می‌بردند و سپس شمع و چراغ نفتی و اختراع الکتریسیته و انواع لامپ‌ها. کلمه لامپ از ریشه یونانی ” لامپَس” به معنی مشعل گرفته شده است. شاید برایتان جالب باشد اولین شمع‌های ساخته‌شده به دست بشر مربوط به سه هزار سال قبل از میلاد است.
و دیگر موارد و تجهیزات مختلف که با مطالعه‌ی “وسایل روشنایی در قدیم ؛که قطعا برایتان جالب است” می‌توانید به وسایل قدیمی‌تر دست پیدا کنید.
فانوس‌ها در 300 سال بعد از میلاد مسیح ساخته شدند و در ابتدا از روغن‌های حیوانی به‌عنوان سوخت استفاده می‌شد. به‌تدریج از زغال‌سنگ و نفت به‌عنوان سوخت در فانوس‌ها استفاده شد. در 1835 میلادی، دانشمندان متوجه شدند به‌وسیله جریان الکتریکی می‌توان نور ثابتی را برای مدت کوتاهی داشت. در سال 1880، ادیسون اولین لامپ پایدار را ابداع کرد.
بعد از ساخت اولین لامپ پایدار، صنعت لامپ و روشنایی دچار تحول شد و امروزه لامپ‌ها با تکنولوژی پیشرفته و طرح‌های مختلف تولید می‌شوند.
نورپردازی خانه و ساختمان:
نکاتی که جهت نورپردازی منازل قبل از انتخاب لامپ و روشنایی بهتر است به آن دقت کنید تا درصورتی‌که در مرحله سیم‌کشی هستید رعایت شود، شامل:
- نورپردازی برای قسمت ورودی و راه‌پله‌ها
- استفاده از نورپردازی توکار
- نورپردازی‌های کانونی برای استفاده در سالن و جزیره یا این
- محل قرارگیری لوسترها و اتصالات مناسب
- نورپردازی آشپزخانه و نورپردازی زیر کابینت‌ها
- نورپردازی حمام و سرویس بهداشتی و توجه به نکات ایمنی
- نورپردازی سقفی و دیواری اتاق‌ها
- نورپردازی خارجی ساختمان که شامل بالکن، حیاط و دیوارهای خارجی می‌شود.
انواع لامپ و روشنایی:
در دسته‌بندی انواع لامپ‌ها می‌توان به چند دسته‌بندی متفاوت اشاره کرد که رایج‌ترین و کامل‌ترین روش تقسیم‌بندی، دسته‌بندی بر اساس نحوه کارکرد و سری ساخت لامپ‌ها است. در نوع دیگر می‌توان به دسته‌بندی بر اساس شکل ظاهری اشاره کرد که لامپ و روشنایی در سه دسته: لامپ‌های حبابی، لامپ شمعی و لامپ اشکی قرار می‌گیرند.
لامپ‌ها شاید وسیله ساده و کم‌اهمیتی به نظر بیایند اما شناخت انواع لامپ سبب می‌شود بهترین لوازم روشنایی برای نورپردازی خانه و ساختمان خود را انتخاب کنید. نوع لامپی که انتخاب می‌کنید می‌تواند سبب تغییر فضا شود. در ادامه چند لامپ رایج در صنعت لامپ و روشنایی گفته می‌شود.
لامپ‌های رشته‌ای:
لامپ‌های رشته‌ای یا التهابی اولین نوع لامپ‌ها هستند که نزدیک صدسال است از تولید آنها می‌گذرد. در لامپ‌های رشته‌ای، رشته تنگستن داغ می‌شود و تولید نور می‌کند. لامپ‌های رشته‌ای طول عمر پایینی دارند و گرمای زیادی تولید می‌کنند، همچنین انرژی الکتریکی بالایی نیز مصرف می‌کنند. لامپ‌های رشته‌ای در صنعت لامپ و روشنایی سال‌هاست ارزش خود را برای تولید روشنایی ازدست‌داده‌اند و برای مصارف محدودی استفاده می‌شوند.
لامپ‌های هالوژنی:
لامپ‌های هالوژنی نوعی لامپ رشته‌ای پیشرفته هستند که مصرف انرژی آنها 10 الی 20 درصد کمتر از نور رشته‌ای است. لامپ‌های هالوژنی در چراغ‌قوه‌ها کاربرد بسیار دارند. در لامپ‌های هالوژنی گازهای فشرده و خنثی و مقدار کمی عناصر هالوژنی مانند ید و برم وجود دارد. این لامپ‌ها گرمای زیادی تولید می‌کنند اما بااین‌حال طول عمر بالایی نیز دارند.
لامپ‌های فلورسنت فشرده:
لامپ‌های فلورسنت فشرده یا 75 در اوایل دهه 80 میلادی وارد بازار شدند و لامپ‌های کم‌مصرف با توان مصرفی پایین هستند. لامپ‌های فلورسنت دارای محفظه‌ای است که درون آن بخار جیوه و گاز آرگون وجود دارد. با وصل شدن برق، الکترون از بین گازها حرکت می‌کند و نور ماورا بنفش آزاد می‌شود. به دلیل وجود جیوه در این لامپ‌ها، در صورت شکستن بسیار برای سلامتی مضر هستند. لامپ‌های کم‌مصرف به طور متوسط 8 برابر بیشتر از لامپ‌های رشته‌ای عمر می‌کنند. لامپ‌های کم‌مصرف در برابر نوسانات برق طول عمر آنها کم می‌شود. این لامپ‌ها برای تأمین روشنایی بیرونی نظیر پیاده‌رو و پارک‌ها مناسب‌اند و قیمت پایینی دارند. به دلیل مشکلاتی که برای محیط‌زیست ایجاد می‌کنند، در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ممنوع شده‌اند. لامپ‌های کم‌مصرف یا لامپ‌های بخار جیوه در صنعت لامپ و روشنایی در انتهای دوران خود به سر می‌برند.
لامپ ال‌ای‌دی و اس‌ام‌دی (LED, SMD)
این لامپ‌ها در صنعت لامپ و روشنایی مصارف متعددی دارند. SMD فناوری است که قطعات الکتریکی با لحیم‌کاری بر روی برد متصل می‌شوند، همچنین لامپ‌های ال‌ای‌دی مجموعه‌ای از یک یا چند ال‌ای‌دی هستند که به‌منظور تأمین نور و تزئینات و نورپردازی استفاده می‌شوند. از مزایای این سری لامپ‌ها می‌توان به طول عمر بالا اشاره کرد که بیشترین طول عمر را در بین تمام لامپ‌ها دارند. لامپ‌های ال‌ای‌دی توانایی تنظیم شدت نور دارند و نور در این لامپ‌ها در تمامی جهات منتشر می‌شود به همین دلیل گزینه مناسبی در نورپردازی منازل و ساختمان‌ها هستند. لامپ‌های ال‌ای‌دی کم‌مصرف در رقابت با لامپ‌های کم‌مصرف فلورسنت هستند و توانسته جایگاه خود را در بازار تثبیت کنند.
باتوجه‌به مطالب گفته شده، لامپ‌های کم‌مصرف در دو نوع مختلف به بازار عرضه می‌شوند: لامپ‌های کم‌مصرف فلورسنت فشرده و لامپ‌های کم‌مصرف با تکنولوژی ال‌ای‌دی.
لامپ‌های صنعتی:
بخش صنعت، محصولات جداگانه‌ای برای لامپ و روشنایی تولید شده است و نورپردازی خانه و منازل با نورپردازی‌های مکان‌های صنعتی متفاوت است. استفاده از لامپ‌های صنعتی باعث می‌شود تا محیط کار از استانداردهای بالاتری برخوردار باشد. به‌صورت کلی لامپ‌های صنعتی دارای و ویژگی‌های مشترک هستند:
- برد نوربالا و میزان نور قابل‌توجه
- ایمن در برابر شکستگی و تغییرات دمایی
- طول عمر بالاتر از لامپ‌های معمولی
- کاهش هزینه و صرفه اقتصادی
- رنگ نور متناسب با سلامت افراد در صنایع
- یکپارچگی نور
لامپ‌های ال‌ای‌دی در نورپردازی خانه و ساختمان بسیار مزیت دارد. در سوله‌ها، کارخانه‌ها و ادارات، لامپ‌های ال‌ای‌دی صنعتی کاربرد زیادی دارد. لامپ‌های ال‌ای‌دی صنعتی در برابر عواملی چون رطوبت، گردوغبار، تغییرات دمایی محیط مقاوم است. لامپ‌های صنعتی فن دار جهت استفاده در فضاهایی که ساعات زیادی از روز روشن هستند مانند صنایع خودروسازی و تولید انبوه دستگاه‌های مختلف، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
چراغ‌های سوله‌ای کمترین میزان اتلاف انرژی را دارند، همچنین نوری متمرکز و باکیفیت را تولید می‌کنند، چراغ‌های ضد انفجار مورداستفاده برای صنایع پرخطر هستند، این چراغ‌ها اغلب یک قاب ضخیم ضد حرارت و مقاوم دارند، از چراغ‌های ضدانفجاری در صنایع پتروشیمی و کارخانه‌های مواد شیمیایی استفاده می‌شود. لامپ بخار سدیم از دیگر لامپ‌های مناسب برای محیط‌های صنعتی هستند.
در این مقاله با انواع پرکاربرد لامپ‌ها در صنعت لامپ و روشنایی آشنا شدیم، اما شناخت لامپ‌ها به تنهای جهت انتخاب و استفاده در منازل یا صنایع کافی نیست و موارد دیگری مانند مساحت مدنظر جهت نورپردازی، محیط مدنظر جهت نورپردازی، مسیرهای سیم‌کشی برق، بودجه تخصیص‌داده‌شده به نورپردازی و هدف از نورپردازی اهمیت دارد. برای مشاهده و حتی خرید می‌توانید به سایت صنعت نور مراجعه فرمایید.